Chiều ngày 16/5/2025, Tỉnh ủy Sơn La đã tổ chức Hội nghị Tổng kết 10 năm thực hiện chủ trương của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về phát triển cây ăn quả trên đất dốc giai đoạn 2016–2025. Đồng chí Hoàng Quốc Khánh, Bí thư Tỉnh ủy chủ trì hội nghị.

Tham dự hội nghị có đồng chí Nguyễn Xuân Cường, nguyên Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, nguyên Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn; đồng chí Lê Quốc Doanh, nguyên Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Chủ tịch Hội Làm vườn Việt Nam, cùng đại diện các bộ, ban, ngành Trung ương và của tỉnh.

Ảnh: Các đại biểu tham dự Hội nghị

Từ Ngô, Sắn đến Nhãn, Xoài Xuất Khẩu

Mười năm trước, những triền đất dốc ở Sơn La chủ yếu được phủ bởi ngô, sắn và lúa nương – các loại cây trồng ngắn ngày, hiệu quả kinh tế thấp, làm bạc màu đất và khó mang lại đột phá về thu nhập. Nhận thấy thực trạng này, ngày 30/11/2015, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Sơn La ban hành Thông báo kết luận số 121-TB/TU, xác định chủ trương chuyển đổi mạnh mẽ diện tích trồng ngô, sắn, lúa nương trên đất dốc sang cây ăn quả đến năm 2020. Đây được coi là nhiệm vụ trọng tâm, đòi hỏi sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị từ tỉnh đến cơ sở.

Sơn La được thiên nhiên ưu đãi với vùng đất nông nghiệp rộng lớn, khí hậu đặc trưng, phù hợp với hầu hết các loại cây ăn quả nhiệt đới và ôn đới. Biên độ nhiệt độ lớn giữa các mùa và ngày đêm tạo nên hương vị đậm đà, thơm ngon đặc trưng cho trái cây nơi đây. Từ 23.602 ha cây ăn quả năm 2015, đến năm 2025, tổng diện tích cây ăn quả toàn tỉnh ước đạt 85.050 ha, sản lượng quả ước tính 510.000 tấn, tăng 219% về diện tích và 332% về sản lượng so với năm 2015. Trong đó, hơn 33.000 ha được chuyển đổi từ diện tích cây lương thực trên đất dốc và cây trồng kém hiệu quả. Cơ cấu cây trồng chuyển dịch mạnh mẽ, từ 12 loại cây chủ lực ban đầu tăng lên 25 loại, với các giống mới như nhãn Ánh Vàng 205, na SR-1, chanh leo vàng Thái Bảo, bơ Booth, mận vàng Afli.

Chất lượng cây ăn quả cũng được nâng cao khi diện tích đạt chứng nhận VietGAP tăng từ 126 ha năm 2015 lên 4.751 ha, gấp 37,7 lần. Nhiều giống mới cho thu hoạch rải vụ, giảm áp lực mùa chính, nâng cao giá trị sản xuất. Giá trị trung bình trên 1 ha trồng cây ăn quả đạt 150–300 triệu đồng/năm, một số mô hình tiêu biểu đạt 400–500 triệu đồng/năm, tăng gấp 4–10 lần so với năm 2016.

Ảnh: Các sản phẩm nông nghiệp của tỉnh Sơn La

Xây Dựng Chuỗi Giá Trị Toàn Diện

Thành công của Sơn La không chỉ dừng ở khâu sản xuất mà còn ở việc xây dựng chuỗi giá trị cây ăn quả hoàn chỉnh, từ vùng nguyên liệu, hợp tác xã, sơ chế, chế biến đến xúc tiến thương mại và xuất khẩu. Toàn tỉnh hiện có 560 nhà máy và cơ sở chế biến nông sản, trong đó có 17 nhà máy quy mô lớn. Các cơ sở sấy, kho lạnh, đóng gói góp phần kéo dài thời gian bảo quản, giảm thất thoát sau thu hoạch và giảm áp lực tiêu thụ quả tươi.

Giai đoạn 2017–2025, Sơn La thu hút đầu tư 5 nhà máy chế biến lớn, trong đó 3 nhà máy đã hoạt động ổn định như Nhà máy chế biến quả của Công ty Cổ phần Nafood Tây Bắc, Nhà máy chế biến hoa quả tươi và thảo dược Vân Hồ của Tập đoàn TH, và chi nhánh Sơn La của Công ty CP Thực phẩm Xuất khẩu Đồng Giao. Các nhà máy này không chỉ tiêu thụ nguyên liệu tại chỗ mà còn chủ động phát triển vùng nguyên liệu và chuyển giao kỹ thuật cho nông dân.

Song song đó, Sơn La đẩy mạnh xúc tiến thương mại với hơn 70 hội chợ, lễ hội trái cây và Tuần lễ nông sản tại các thành phố lớn. Xoài, nhãn, mận, dâu tây của Sơn La đã có mặt tại các siêu thị lớn và trên các chuyến bay của Vietnam Airlines. Từ chỗ chưa có hoạt động xuất khẩu, đến năm 2025, tỉnh đã xuất khẩu 158.000 tấn quả tươi và chế biến, trị giá hơn 160 triệu USD, đến 15 thị trường quốc tế, với 218 mã số vùng trồng được cấp.

Nền Tảng cho Phát Triển Bền Vững

Chuyển đổi sang cây ăn quả không chỉ là trụ cột kinh tế mà còn góp phần giảm nghèo bền vững. Gần 34.000 hộ nghèo và cận nghèo được hỗ trợ giống, kỹ thuật để trồng cây ăn quả, tạo sinh kế ổn định. Gần 5.000 lao động có việc làm thường xuyên trong chuỗi sản xuất – chế biến. Việc trồng cây lâu năm cũng giúp giữ đất, giữ nước, tăng độ che phủ rừng, cải thiện môi trường sinh thái và mở ra hướng phát triển du lịch nông nghiệp tại Mộc Châu, Yên Châu, Sông Mã.

Ảnh: đồng chí Hoàng Quốc Khánh – Bí thư Tỉnh ủy phát biểu tại hội nghị

Phát biểu tại hội nghị, Bí thư Tỉnh ủy Hoàng Quốc Khánh nhấn mạnh, thành quả 10 năm là minh chứng cho một chủ trương đúng đắn và sự vào cuộc đồng bộ của hàng chục nghìn nông dân. Trong thời gian tới, Sơn La sẽ tiếp tục khuyến khích phát triển cây ăn quả theo hướng nông nghiệp xanh, hữu cơ, tuần hoàn; phát huy hiệu quả Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP) và giảm phát thải khí nhà kính. Tỉnh sẽ tăng cường liên kết “6 nhà” (nhà nông, nhà nước, nhà doanh nghiệp, nhà băng, nhà khoa học, nhà phân phối), với trọng tâm là liên kết giữa nhà nông và doanh nghiệp. Đồng thời, Sơn La sẽ ban hành các chính sách thu hút đầu tư, hình thành các khu, cụm công nghiệp và dịch vụ phục vụ sản xuất, chế biến và thương mại trái cây, nâng cao năng lực logistics cho các vùng chuyên canh.

Ảnh: Đc Nguyễn Xuân Cường - Nguyên Ủy viên BCH TW đảng, Nguyên Bộ trưởng Bộ NN-PTNT phát biểu tại hội nghị

Ảnh: đồng chí Nguyễn Thành Công – Phó Chủ tịch UBND tỉnh phát biểu tại hội nghị

Từ những triền dốc cằn cỗi năm nào, Sơn La nay đã phủ xanh bởi những vườn cây trĩu quả, đầy sức sống. Hành trình 10 năm không chỉ khẳng định giá trị của một hướng đi đúng mà còn thắp sáng khát vọng làm giàu chính đáng của người dân Tây Bắc, được chắt chiu từ từng mùa quả ngọt giữa đại ngàn.

Nhân dịp này, Chủ tịch UBND tỉnh Sơn La tặng bằng khen cho 10 các tập thể, 5 cá nhân có thành tích xuất sắc trong tổng kết thực hiện chủ trương của Ban thường vụ tỉnh uỷ về trồng cây ăn quả trên đất dốc giai đoạn 2016 - 2025