Mưa bão là yếu tố ảnh hưởng xấu đến sức khỏe gia súc, gia cầm, thủy sản mặt khác khi mưa to có thể gây ngập úng cục bộ hoặc lụt trên diện rộng, tạo cơ hội phát tán mầm bệnh, là điều kiện thuận lợi để phát sinh dịch bệnh trên đàn gia súc, gia cầm. Vì vậy, chăm sóc gia súc, gia cầm trong mùa mưa bão để tăng khả năng chống chịu các tác động bất lợi của thời tiết và sự đe dọa của dịch bệnh là rất cần thiết. Trong bối cảnh thời tiết mùa mưa bão tại tỉnh Sơn La đang diễn biến phức tạp, nguy cơ ảnh hưởng đến chăn nuôi là rất lớn. Để chủ động phòng chống thiên tai, dịch bệnh, bảo vệ đàn gia súc, gia cầm, Trung tâm Khuyến nông Sơn La khuyến cáo người chăn nuôi trên địa bàn cần khẩn trương thực hiện các biện pháp chăm sóc, nuôi dưỡng và phòng bệnh như sau

Ảnh: Chọn địa điểm xây dựng chuồng trại cao ráo, thoáng mát

1. Đối với gia súc, gia cầm

Về chuồng trại

      - Vị trí xây dựng chuồng nuôi nên chọn nơi cao ráo, thoáng mát; chuồng trại phải chắc chắn, chống dột, ngập lụt, có tấm che chắn mưa gió để bảo vệ gia súc, gia cầm khi mưa to, gió lớn; phù hợp với số lượng, đặc tính, lứa tuổi gia súc, gia cầm.

- Kiểm tra hệ thống thoát nước chung của cả khu vực, đặc biệt phải củng cố hệ thống thoát nước thải, nơi chứa chất thải để hạn chế ô nhiễm khi mưa to hoặc ngập lụt. Khu chứa chất thải (phân, rác và nước thải) phải xa chuồng nuôi, cuối hướng gió, vị trí thấp và xa nguồn nước ngầm, trường học, bệnh viện…

- Định kỳ rắc vôi bột phun sát trùng theo chỉ dẫn xung quanh chuồng nuôi gia súc, gia cầm.

- Ở những vùng đất trũng, nền chuồng phải tôn cao để tránh ngập úng. Trường hợp mưa to, có thể gây ngập úng chuồng trại chăn nuôi gia súc, gia cầm; hộ chăn nuôi phải có phương án di dời đàn vật nuôi lên nơi cao để tránh ngập, úng. Khi nước rút tổ chức cọ rửa, quét dọn vệ sinh chuồng trại, môi trường chăn nuôi, thu gom chất thải…sau đó tiến hành phun khử trùng tiêu độc bằng các chất sát trùng để tiêu diệt mầm bệnh ngoài môi trường.

  Chăm sóc, nuôi dưỡng gia súc, gia cầm

- Tăng cường công tác chăm sóc, nuôi dưỡng cho đàn gia súc, gia cầm nhằm nâng cao sức đề kháng phòng, chống lại các tác động bất lợi của thời tiết hạn chế phát sinh dịch bệnh. Thực hiện tốt kỹ thuật chăm sóc nuôi dưỡng, phù hợp với giống, lứa tuổi, tính biệt và mục đích sản xuất của từng loại gia súc, gia cầm.

Ảnh: Đảm bảo dự trữ thức ăn cho vật nuôi đầy đủ trong mùa mưa bão

- Dự trữ nguồn thức ăn cho gia súc, gia cầm đảm bảo đầy đủ trong mùa mưa bão, cụ thể.

+ Đối với trâu, bò: Cần dự trữ thức ăn xanh, có thể  phơi khô, ủ chua rơm rạ, cỏ khô, thân cây ngô.

+ Đối với lợn, gia cầm: Dự trữ thức ăn tinh và trong thức ăn thành phần phải đầy đủ các chất dinh dưỡng phù hợp với từng giai đoạn phát triển của gia súc, gia cầm. Thức ăn dự trữ cần bảo quản ở những nơi khô ráo để tránh ẩm mốc.

- Đảm bảo vệ sinh thức ăn, nước uống, có thể sử dụng Chloramin-B, T để khử trùng nước đối với những nơi nguồn nước bị ô nhiễm, đảm bảo cung cấp đủ nước cho vật nuôi.

Ảnh: Chủ động phòng bệnh bằng vắc xin cho vật nuôi

Phòng bệnh cho gia súc, gia cầm 

- Gia súc, gia cầm để lạnh chân, nuôi trong môi trường ẩm ướt sẽ rất dễ mắc bệnh. Vì vậy, phải luôn để gia súc, gia cầm nơi khô ráo, sạch sẽ bằng mọi biện pháp.

 - Tăng cường vệ sinh phòng bệnh cho gia súc, gia cầm: Thường xuyên quét dọn, vệ sinh sạch sẽ trong và ngoài chuồng nuôi; vệ sinh máng ăn, máng uống, các dụng cụ chăn nuôi; Định kỳ, tuần 1 - 2 lần/tuần phun thuốc sát trùng tẩy uế chuồng trại và khu vực xung quanh chuồng nuôi để tiêu diệt mầm bệnh bằng vôi bột hoặc các loại thuốc sát trùng như Benkocid, HanIodine... khi sử dụng người chăn nuôi cần phải xem kỹ nhãn mác trên chai thuốc để biết nồng độ thuốc để pha, phương pháp sử dụng... Nên chọn những loại thuốc sát trùng có hoạt phổ rộng để tiêu diệt được nhiều loại vi khuẩn, vi rút, nấm... thời gian diệt trùng nhanh, hoạt lực kéo dài, ổn định và chi phí thấp, ít ảnh hưởng đến gia súc, gia cầm.

- Chủ động phòng bệnh bằng vắc xin: Tiêm phòng đầy đủ và đúng lịch các vắc xin phòng chống bệnh cho đàn vật nuôi, cụ thể:

+ Đối với trâu, bò: Tiêm phòng bệnh Tụ huyết trùng, Lở mồm long móng.

+ Đối với lợn: Tiêm phòng Dịch tả lợn, Tụ huyết trùng, Phó thương hàn, Lở mồm long móng…

+ Đối với gia cầm: Vịt, ngan cần tiêm phòng Dịch tả vịt, Viêm gan do vi rút, Cúm gia cầm, Tụ huyết trùng…; Gà cần tiêm phòng vắc xin Niu cát xơn, Gumboro, Cúm gia cầm, Tụ huyết trùng…

- Thường xuyên kiểm tra đàn gia súc, gia cầm, đặc biệt phát hiện sớm những bất thường trên đàn gia súc, gia cầm như uể oải, ủ rũ, kém ăn; kiểm tra lượng thức ăn, nước uống tiêu thụ hàng ngày của gia súc, gia cầm để biết được tình trạng sức khoẻ đàn gia súc, gia cầm. Cách ly kịp thời những vật nuôi có biểu hiện khác thường, chẩn đoán và điều trị nếu cần thiết, không được bán hoặc phát tán gia súc, gia cầm ốm, chết và chất thải của chúng ra môi trường xung quanh. Khai báo ngay với cán bộ thú y cơ sở, chính quyền địa phương hoặc Trạm Thú y huyện khi nghi ngờ gia súc, gia cầm mắc các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm như Cúm gia cầm, Lở mồm long móng gia súc, Tai xanh ở lợn…để được hướng dẫn phòng, chống.

- Chấp hành các quy định về phòng, chống dịch bệnh của chính quyền địa phương và quy định của pháp luật về thú y. Hộ chăn nuôi gia súc, gia cầm phải thực hiện tốt: Không giấu dịch; Không bán chạy gia súc, gia cầm bị bệnh; Không vận chuyển gia súc, gia cầm và sản phẩm gia súc, gia cầm bị bệnh; Không ăn thịt gia súc, gia cầm ốm, chết hoặc không rõ nguồn gốc; Không vứt xác gia súc, gia cầm ốm, chết ra ngoài môi trường xung quanh. 

 2. Đối với nuôi trồng thủy sản

Ao nuôi, lồng bè

- Đối với ao nuôi: Đảm bảo bờ ao luôn cao hơn mực nước cao nhất trong ao 0,5m. Kiểm tra, gia cố bờ ao, cống cấp, cống thoát (đầm, nện chắc chắn) tránh hiện tượng tràn bờ, vỡ bờ cá thất thóat ra ngoài, chuẩn bị thêm phên tre nứa để che chắn khi cần thiết.

- Đối với diện tích nuôi 1 vụ lúa + 1 vụ cá: Kiểm tra lại bờ vùng, đắp lại hoặc bổ sung lưới chắn tại những nơi xung yếu tránh nước tràn bờ, tôm, cá thoát ra ngoài; Cống thoát phải dọn sạch, đảm bảo thông nước để nước thoát nhanh không gây ứ đọng.

 - Đối với nuôi cá bằng lồng bè ở sông, hồ: cần thường xuyên kiểm tra lồng bè, gia cố các mối buộc, ốc vít; Vệ sinh lồng, bè sạch sẽ để nước thoát nhanh; Di chuyển lồng nuôi đến những vị trí an toàn, kín gió, tránh dòng nước chảy mạnh.

Chăm sóc, nuôi dưỡng

- Tăng cường chăm sóc để nâng cao sức đề kháng cho đàn cá nuôi bằng cách tận dụng nguồn thức ăn sẵn có như bột sắn, bột ngô, cám gạo... bổ sung cho cá ăn; Nếu có điều kiện cho cá ăn thức ăn công nghiệp nhằm đảm bảo dinh dưỡng cho cá tăng trưởng theo khẩu phần ăn như sau: Cám công nghiệp cho cá ăn 3 - 5% tổng khối lượng cá trong ao; Thức ăn tự chế biến (cám gạo, ngô, sắn…) cho cá ăn 5 - 7% khối lượng cá trong ao. Ngoài ra nên bổ sung Vitamin C vào thức ăn với lượng 4g/kg thức ăn/ngày

- Khi mưa bão kéo dài cần giảm 30 - 50% lượng thức ăn cho cá. Định kỳ 10 - 15 ngày bón phân chuồng ủ hoai với lượng 5-7kg/100m² hoặc phân xanh: 15 - 20kg/100m² để tạo nguồn thức ăn tự nhiên cho cá; Lưu ý không bón phân vào những ngày thời tiết nắng nóng kéo dài để tránh ô nhiễm.

- Hàng ngày tiến hành kiểm tra hoạt động bơi lội, bắt mồi của cá, phát hiện những dấu hiệu bất thường để có biện pháp chữa trị kịp thời. Nếu cá nổi đầu liên tục vào buổi sáng hoặc độ trong nước ao thấp dưới 20cm cần ngừng bón phân, thay nước ngay để tăng hàm lượng oxy trong ao.

Ảnh: Thu hoạch cá trước mùa mưa bão

Phòng dịch bệnh

 - Định kỳ 10 - 15 ngày bón vôi với lượng 2kg/100m² ao hoặc các chế phẩm sinh học để hạn chế mầm bệnh trong ao. Duy trì mực nước ao từ 1,5 - 2,0m, thả bèo để làm chỗ trú ẩn, tránh nắng nóng cho cá. Vớt bỏ thức ăn dư thừa để tránh ô nhiễm ao nuôi. Hạn chế kéo cá để tránh hiện tượng cá bị xây xát, tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn phát triển và gây bệnh cho cá nuôi.

- Đối với cá nuôi lồng cần treo túi vôi hoặc túi thuốc tại các vị trí đầu lồng, chỗ cho ăn để phòng bệnh cho cá; Khi phát hiện cá có dấu hiệu không bình thường, nghi ngờ nhiễm bệnh hoặc cá chết bất thường phải báo ngay cho các hộ xung quanh và cán bộ khuyến nông để được hướng dẫn và xử lý kịp thời./.