Phát triển chăn nuôi theo mô hình kinh tế tuần hoàn là triển khai chuỗi các hoạt động chăn sóc, nuôi dưỡng vật nuôi, xử lý chất thải theo nguyên tắc “giảm chi phí, tiêu thụ nguyên liệu đầu vào, giảm phát thải đầu ra, chế biến và tái sử dụng chất thải chăn nuôi, phụ phẩm nông nghiệp”; tạo các vòng phản hồi giữa các ngành chăn nuôi, trồng trọt, thủy sản và chế biến.

Các vòng phản hồi có thể sinh ra ngay trong nội tại của ngành chăn nuôi (chất thải phân qua xử lý nuôi giun quế, ruồi lính đen là thức ăn đầu vào cho chăn nuôi). Các vòng phản hồi cũng có thể được sinh ra trong các mối quan hệ giữa chăn nuôi với trồng trọt (chất thải chăn nuôi qua xử lý thành phân hữu cơ cải tạo đất cho cây trồng; phụ phẩm cây trồng: khô dầu, cám, bã bia…là thức ăn cho gia súc); chăn nuôi với nuôi trồng thủy sản và chăn nuôi với lâm nghiệp (nuôi gà dưới tán rừng…).Có thể hiểu đơn giản là, có thể sử dụng các phế phụ phẩm của ngành trồng trọt, thủy sản làm thức ăn cho vật nuôi; sử dụng chất thải trong chăn nuôi (phân, thức ăn thừa..) làm phân cho trồng trọt, thức ăn thủy sản…biến chất thải trong quá trình sản xuất thành giá trị hữu ích, góp phần bảo vệ và tái sinh môi trường. Phát triển kinh tế tuần hoàn trong chăn nuôi là xu thế tất yếu, nhằm nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững; vừa đạt mục tiêu kinh tế, vừa giải quyết ô nhiễm môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu.
Những năm gần đây, ngành chăn nuôi của tỉnh Sơn La đã có bước chuyển tích cực, phát triển theo xu hướng trang trại, gia trại quy mô tập trung sản xuất hàng hóa, tăng cả về số lượng và chất lượng sản phẩm chăn nuôi.

Chăn nuôi theo mô hình kinh tế tuần hoàn của tỉnh có bước phát triển khá, đã có nhiều mô hình trang trại chăn nuôi theo hướng “Vườn - Ao - Chuồng”; Các hoạt động xử lý, tái chế các chất thải, phế phụ phẩm trong sản xuất nông, lâm nghiệp, chăn nuôi đã được triển khai thực hiện, góp phần giảm thiểu ô nhiễm môi trường. Hiện nay, các biện pháp xử lý chất thải chăn nuôi được áp dụng phổ biến như: Ứng dụng công nghệ khí sinh học Biogas; Ủ phân compost; sử dụng đệm lót sinh học; nuôi các côn trùng: giun quế, ruồi lĩnh đen…

Việc sử dụng các sản phẩm phụ như rơm, thân chuối, bỗng rượu, bã bia… của ngành trồng trọt, sơ chế, chế biến…làm thức ăn cho gia súc, gia cầm đã có từ rất lâu; vừa giảm chi phí thức ăn (chi phí mua thức ăn cho gia súc, gia cầm chiếm trên 65% giá thành sản phẩm), đồng thời giúp giảm thiểu ô nhiễm môi trường do phụ phẩm (đốt rơm ô nhiễm không khí; bã bia, bỗng rượu gây ô nhiễm nguồn nước…).

Tuy nhiên, phát triển kinh tế tuần hoàn trong chăn nuôi còn có nhiều khó khăn, thách thức, chăn nuôi nông hộ là chủ yếu, công nghiệp chế biến, xử lý chất thải yếu kém, lạc hậu, chưa hình thành các chuỗi sản xuất có giá trị cao trong chuỗi sản xuất nông nghiệp, thủy sản và chế biến của tỉnh. Nhiều phụ phẩm nông nghiệp chưa được tái sử dụng, vẫn còn tình trạng lãng phí các phụ phẩm cây trồng, chất thải vật nuôi; nhận thức của người dân, doanh nghiệp về vai trò, lợi ích, bản chất của phát triển kinh tế tuần hoàn trong chăn nuôi chưa đầy đủ; chỉ có một ít doanh nghiệp, trang trại áp dụng chăn nuôi tuần hoàn ở một vài công đoạn; việc đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng xử lý chất thải trong chăn nuôi còn hạn chế, chưa đồng bộ; năng lực tái chế, tái sử dụng các chất thải chăn nuôi còn bất cập; chưa hình thành thị trường thu gon, xử lý, buôn bán chất thải chăn nuôi; công tác tuyên truyền, hướng dẫn kỹ thuật về mô hình kinh tế tuần hoàn trong chăn nuôi còn hạn chế; vẫn còn xả chất thải trực tiếp ra môi trường,…là những lực cản cho phát triển kinh tế tuần hoàn trong chăn nuôi hiện nay.

Trong thời gian tới, để phát triển kinh tế tuần hoàn trong chăn nuôi thực sự có hiệu quả, bền vững, cần gắn các hoạt động chăn nuôi với hệ sinh thái nông nghiệp (Hệ sinh thái nông nghiệp gồm: Trồng trọt - Chăn nuôi - Thủy - Lâm Nghiệp - Chế biến - Logictic); hình thành các chuỗi liên kết sản xuất, tạo ra các vòng phản hồi của từng sản phẩm, nhất là vòng phản hồi trong xử lý chất thải, phụ phẩm, các yếu tố trung gian đầu vào, đầu ra trong chăn nuôi; Trong đó cần tập trung thực hiện một số giải pháp sau:Trước mắt, cần đẩy mạnh truyền thông, tuyên truyền về kinh tế tuần hoàn trong chăn nuôi, nhằm cho tất cả mọi người, từ người trực tiếp tham gia, cho đến các nhà quản lý và cộng đồng hiểu rõ khái niệm, nguyên lý, nguyên tắc và nội dung phát triển chăn nuôi theo mô hình kinh tế tuần hoàn. Chỉ khi mọi người hiểu đúng, nhất là các nhà quản lý sẽ có giải pháp phù hợp để thúc đẩy phát triển kinh tế tuần hoàn trong chăn nuôi.
Tiếp theo, cần điều tra, rà soát, bổ sung vào các quy hoạch cấp xã, phường; các kế hoạch chuyên ngành các nội dung phát triển mô hình nông nghiệp tuần hoàn, trong đó lấy phát triển chăn nuôi làm trọng tâm; hình thành mô hình phát triển chăn nuôi theo chuỗi gắn với hoạt động trong hệ sinh thái nông nghiệp: Trồng trọt - Thủy sản - Lâm Nghiệp - Chế biến - Logictic.

Áp dụng quy trình sản xuất tiên tiến, thân thiện với môi trường; sản xuất theo tiêu chuẩn an toàn, hữu cơ; Phát triển chăn nuôi theo hướng tập trung gắn với bảo vệ môi trường, giảm chăn nuôi nông hộ, tăng chăn nuôi quy mô trang trại kép kín, ứng dụng công nghệ cao, an toàn dịch bệnh. Đẩy mạnh nghiên cứu, ứng dụng và chuyển giao công nghệ xử lý chất thải chăn nuôi phù hợp với quy mô, tính chất của từng loại hình chăn nuôi; khuyến khích phát triển các công nghệ tái sử dụng, tái chế chất thải phát sinh từ hoạt động chăn nuôi; phát triển, nhân rộng các mô hình chăn nuôi - trồng trọt - nuôi trồng thủy sản không phát thải theo hướng quay vòng, tận thu và tái sử dụng toàn bộ chất thải; hình thành các cơ sở doanh nghiệp sơ chế, chế biến phụ phẩm nông nghiệp làm thức ăn chăn nuôi; các cơ sở, doanh nghiệp xử lý chất thải chăn nuôi thành phân hữu cơ, năng lượng cho đầu vào sản xuất.

Trong qua trình triển khai, cần vận dụng linh hoạt các chính sách của Chính phủ đã ban hành để ưu tiên, khuyến khích phát triển kinh tế tuần hoàn trong chăn nuôi cho cả hộ nông dân và doanh nghiệp tham gia tái chế chất thải, phụ phẩm nông nghiệp. Các cấp chính quyền, cần tập trung chỉ đạo, triển khai, hướng dẫn, kiểm tra, đôn đốc thường xuyên, liên tục; tạo điều kiện thuận lợi nhất cho các tổ chức, cá nhân tham gia đầu tư vào phát triển kinh tế tuần hoàn trong chăn nuôi. Các tổ chức, các nhân hiện đang tham gia hoạt động chăn nuôi, cần phối hợp, liên kết với nhau hình thành thị trường sử dụng phụ phẩm nông nghiệp, xử lý chất thải…để cùng có lợi, cùng phát triển.

Phát triển kinh tế tuần hoàn trong chăn nuôi là hướng phát triển bền vững, lâu dài; đòi hỏi vai trò rất lớn từ các cá nhân, tổ chức phối hợp tham gia. Trong đó, có doanh nghiệp, cá nhân là nòng cốt, dẫn dắt các hoạt động; có tổ chức, cá nhân phối hợp vận hành hoạt động và Nhà nước tạo điều kiện, sung lực cho các hoạt động, hình thành các vòng phản hồi giữa các ngành chăn nuôi, trồng trọt, thủy sản và chế biến. Vì vậy, phát triển kinh tế tuần hoàn trong chăn nuôi là xu thế tất yếu, bền vững; vừa nâng cao giá trị gia tăng, đạt mục tiêu kinh tế; vừa giải quyết ô nhiễm môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu./.