Nguyên nhân lây lan do rất nhiều yếu tố làm lây truyền mầm bệnh trực tiếp, gián tiếp, bao gồm cả con người, các loài vật nuôi, chim hoang dã, chuột, côn trùng (gián, ruồi …). Mật độ virus DTLCP lưu hành ở môi trường rất cao, nguy cơ xâm nhiễm vào các trại chăn nuôi lợn là rất lớn và khó lường trước được. Một trong những giải pháp phòng bệnh hiệu quả là “Chăn nuôi an toàn sinh học”. Để chủ động tổ chức triển khai thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại công điện số 31/CĐ-TTg ngày 04/4/2025 về việc triển khai đồng bộ, quyết liệt, có hiệu quả các giải pháp phòng, chống dịch bệnh gia súc, gia cầm. Chi cục Chăn nuôi, Thú y và Thủy sản hướng dẫn đến các địa phương, cơ sở chăn nuôi thực hiện một số nội dung sau: 

I. BIỆN PHÁP CHĂN NUÔI AN TOÀN SINH HỌC

1. Các cơ sở chăn nuôi lợn, sản xuất con giống (doanh nghiệp, cơ sở chăn nuôi quy mô lớn, vừa và nhỏ) thực hiện đúng theo các nội dung hướng dẫn tại văn bản số 5329/BNN-CN ngày 25/07/2019 về việc tăng cường một số biện pháp kỹ thuật tổng hợp về an toàn sinh học trong chăn nuôi lợn để phòng, chống bệnh Dịch tả lợn Châu Phi. 

2. Khuyến khích người chăn nuôi xây dựng chuồng kín (chuồng lạnh) để hạn chế việc xâm nhập của vật chủ trung gia truyền bệnh (gồm các loài côn trùng, chuột, chó, mèo, chim … mang mầm bệnh từ các trại lợn có bệnh Dịch tả lợn Châu Phi, từ nơi tiêu hủy nhưng không xử lý triệt để mầm bệnh vẫn còn).

3. Hộ chăn nuôi đang chăn nuôi điều kiện chuồng nuôi hở (chuồng nuôi đơn giản)

a) Cần có các biện pháp kiểm soát vật chủ gây bệnh gián tiếp

- Chuồng nuôi phải có tường bao kín hoặc hàng rào kín ngăn cách với khu vực xung quanh, hạn chế tối đa người hay động vật khác ra vào tự do; có cổng ra vào riêng; có hố khử trùng hoặc bố trí phương tiện khử trùng ở cổng ra, vào.

- Từng ô chuồng nên sử dụng lưới che nắng (lưới che phân tán) vây bao kín chuồng; Biện pháp này đã được nhiều địa phương áp dụng và mang lại hiệu quả. - Thực hiện rắc vôi bột, phun thuốc tiêu độc sát trùng chuồng trại hàng ngày để tiêu diệt mầm bệnh xâm nhập.

- Diệt chuột bằng cách sử dụng bẫy hoặc các loại thuốc được phép sử dụng, che chắn không cho chuột, côn trùng xâm nhập vào bên trong chuồng trại và kho dự trữ thức ăn, dụng cụ chăn nuôi.

b) Kiểm soát phương tiện, dung cụ ra vào khu vực chăn nuôi: Các phương tiện, dụng cụ, giày dép, ủng đều phải thực hiện khử trùng trước khi ra, vào khu chăn nuôi. Định kỳ khử trùng các thiết bị, dụng cụ và phương tiện phục vụ trong khu chăn nuôi. Hạn chế khách thăm quan và những người không phận sự ra, vào khu chăn nuôi. Trường hợp cần thiết, phải chấp hành thực hiện thay quần áo, giày dép, đồ bảo hộ phù hợp và thực hiện các biện pháp khử trùng trước khi ra vào khu vực chăn nuôi.

c) Bảo hộ lao động: phải trang bị quần áo, bảo hộ lao động sử dụng riêng trong khu vực chăn nuôi. Người chăn nuôi phải thay quần áo, bảo hộ lao động khi ra vào khu vực chăn nuôi, đồng thời định kỳ khử trùng quần áo, bảo hộ lao động.

d) Cải tạo tiểu khí hậu chuồng nuôi bằng cách lắp thêm quạt bên trong chuồng, có hệ thống phun nước chống nóng cho vật nuôi.

đ) Nguồn thức ăn phải đảm bảo có nguồn gốc rõ ràng, tốt nhất là vận chuyển trực tiếp từ công ty bằng xe chuyên dụng và thực hiện tiêu độc sát trùng trước và sau khi ra vào trại, thức ăn chuyển vào kho nên thực hiện sát trùng bằng đèn UV (đèn cực tím) để tiêu diệt các loại mầm bệnh vi sinh vật.

e) Nước uống phải đảm bảo sạch sẽ, thường xuyên bổ sung vitamin C để tăng sức đề kháng cho vật nuôi nhất là trong điều kiện thời tiết nắng nóng như hiện nay; không sử dụng nước sông, mương, ao hồ bên ngoài cơ sở chăn nuôi để tắm rửa hoặc cho lợn uống. g) Đối với lợn nái sinh sản khi phối giống từ đực giống và nguồn tinh bên ngoài phải có kết quả xét nghiệm âm tính với mầm bệnh DTLCP. 

h) Thực hiện tiêm phòng đầy đủ các loại vaccine phòng bệnh cho lợn, bao gồm các bệnh đỏ (Dịch tả cổ điển, Đóng dấu, Tụ huyết trùng, Phó thương hàn), bệnh E.coli, tai xanh, lở mồm long móng … để phòng bệnh và loại trừ nguyên nhân gây bệnh.

i) Khi xuất bán lợn: nên áp dụng biện pháp cùng vào - cùng ra; nhập lợn theo dãy chuồng cùng lứa tuổi và khi bán cũng theo cả dãy chuồng đó. Trang bị bảo hộ, giày ủng riêng của trại cho người tham gia vận chuyển lợn bán ra khỏi trại, có đường dẫn lợn riêng ra khỏi trại, hạn chế tối đa việc vào các ô chuồng của trại để bắt lợn và cân lợn. Thực hiện tiêu độc sát trùng kỹ trước và sau khi bán lợn bằng các loại thuốc sát trùng. Các trại lợn giống sử dụng nguồn lợn con để nuôi thịt nên thực hiện xây dựng cách biệt giữa khu lợn giống và khu lợn thịt (hai nơi riêng biệt hoàn toàn, không cùng trên một lô đất).

k) Khai báo dịch bệnh: Trường hợp phát hiện đàn lợn nuôi có biểu hiện bất thường, nghi bệnh dịch, báo ngay cho Thú y cơ sở hoặc chính quyền địa phương để được phối hợp hướng dẫn, xử lý kịp thời.

II. TRƯỜNG HỢP NUÔI MỚI TÁI ĐÀN LỢN TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY

1) Chủ cơ sở chăn nuôi phải thực hiện kê khai với Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn trước khi thực hiện việc tái đàn.

2) Cơ sở chăn nuôi phải đảm bảo các điều kiện an toàn sinh học, có hố tiêu độc sát trùng, đảm bảo phượng tiện, dụng cụ, bảo hộ; có biện pháp diệt chuột, ngăn chặn côn trùng, chuồng nuôi lạnh (trường hợp chuồng hở, phải thực hiện phủ lưới che phân tán xung quanh dãy chuồng nuôi và các biện pháp an toàn sinh học).

3) Nguồn gốc lợn: Chỉ mua con giống rõ nguồn gốc ở các cơ sở có uy tín, kết quả xét nghiệm âm tính với bệnh Dịch tả lợn Châu Phi và có giấy chứng nhận kiểm dịch đối với các trường hợp mua con giống ngoài tỉnh. Bố trí nuôi cách ly ít nhất 02 tuần trước khi nhập đàn (đối với các cơ sở hiện đang còn lợn trong trang trại). 4) Chấp hành các quy định phòng, chống dịch bệnh của cơ quan thú y và chính quyền địa phương./.

Tác giả: Tòng Văn Hải - Phòng Chăn nuôi, Chi cục Chăn nuôi, Thú y và Thủy sản tỉnh Sơn La